İbrahim Refet Bey

 

İbrahim Refet Bey (1881 Selanik - 1963 İstanbul) Türk Askeri ve Siyasetçisi Kurtuluş Savaşı'nı başlatan beş komutandan birisidir (diğerleri Mustafa Kemal Paşa, Ali Fuat Paşa, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. 

Gazze savaşı kahramanı olan Refet Paşa, 19 Mayıs 1919 da Mustafa Kemal ile Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başlatanlar arasında yer almış ve Atatürk’ün çalışma arkadaşları arasına girmiştir. 

Türkiye'nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet fırkası kurucuları arasında bulunur. İzmir suikasti sanıklarındandır. Üç dönem Demokrat Parti milletvekili olarak mecliste yer almıştır. 

Nutuk, "19 mayıs 1919 da Samsun'a çıktım" diye başlar. Mustafa Kemal, 16 Mayısta, özenle seçtiği 18 kişilik bir toplulukla İstanbul'dan, Bandırma vapuruna bindi ve üç gün sonra Samsun'a çıktı. Çetin bir yolculuktu, ülke için bir umut yolculuğu idi, katılanlar için yeni ve çetin bir yaşamın başlangıcıydı. 

Atatürk' ün bu 18 kişilik yol arkadaşı Kurtuluş Savaşı nın "ilk saatine" tanık olmuşlar o saati başlatanlar arasında yer almışlardır. 3. Kolordu Kumandanı Miralay Refet Bey, müfettişlik kurmay başkanı Miralay Kazım Bey, 1. şube müdürü Hüsrev Bey, topçu kumandanı Binbaşu Kemal Bey, Miralay Doktor İbrahim Bey, Başyaver Yüzbaşı Cevat Bey ,Yüzbaşı Mümtaz Bey, Yüzbaşı İsmail Hakkı Bey, Yüzbaşı Ali Şevket Bey, Üsteğmen Hayati Bey, Üsteğmen Abdullah Bey, Üsteğmen Hikmet Bey, Asteğmen Muzaffer Bey, şifre katibi Faik Bey, şifre katibi Memduh Bey bu 18 kişilik grupta idi. Miralay Refet Bey'in ,bu "teftiş heyeti"nde yer alması, Şişli'de ki evde kararlaştırılmıştı. 

Atatürk ün bu evi, Anadolu da başlayacak direnişin karargahı gibiydi. bu evi sık sık ziyaret edenlerin arasında Refet Paşa'da bulunuyordu. Mustafa Kemal, Refet Paşa'nın atlara düşkünlüğünü biliyordu. Atlara düşkünlük bir özğürlüğe düşkünlüktür. 

Özgürlük ise ülkesi özgür olan yurttaşların özgürlüğüdür. Refet Paşa'ya bir gün şu anlamlı soruyu sormuştu.;"sen atlara meraklısın ne düşünürsün?" 

Refet Paşa bu soruya şu karşılığı verir; "Üsküdar dan ata bineyim ve hep ileri gideyim" Mustafa Kemal ,bu yanıttaki duyguyu derinden duyumsamış "eğer atına binip Anadolu içlerine girmek istiyorsan, ben bir gün senin bu arzunu yerine getiririm". 

Bu sözler Refet Paşa'nın Samsun'a ayak basanlar arasında olması ile gerçeğe dönüştü. Refet Paşa'da Mustafa Kemal Paşa'nın müfettiş olarak atanmasında etkinliği olmuş kurmaylardandı. İki arkadaş arasındaki dayanışma ülkenin en ateşli günlerinde devam etti. İbrahim Refet Paşa'da Selanik'li, 1881 doğumludur. 

1909'da Harp Akademisi'ni bitirdikten sonra üstlendiği kurmay subaylık dönemi, Balkan ve 1. Dünya Savaşı içerisinde doğudan batıya bir çok cephede geçmiş, değerli bir Osmanlı subayı idi. Askerlik yeteneği özellikle Filistin Cephesi'nde öne çıkan Refet Paşa, 1916'daki Gazze Muharebeleri'nden sonra albaylığa yükseltilmişti. 

1919'a değin tümen ve kolordu komutanlığı, ve jandarma genel komutanlığı görevlerini de üstlenen Refet Paşa'nın yaşamının 19 Mayıs 1919'dan sonrasını, tümüyle Kurtuluş savaşı belirledi.

Samsun dan hemen sonra, Batı Cephesi'nde Kuva-yı Milliye güçlerini toparlayıp, işgalci Yunan Ordusuna karşı Aydın ve Nazilli'de ilk direnişleri başlatanların başında Refet Paşa vardı. Kurtuluş Savaşı'nın ana yolunu belirleyen Amasya Genelgesi'ni imzalayan dört kurmaydan biride Refet Paşa'ydı. Paşa, daha sonra Erzurum ve Sivas kongrelerinde de Mustafa Kemal' in çizdiği yolun en öndeki destekçilerinden olmuştu. 

Paşa, Türkiye tarihinin yazgısını belirleyen bu tarihsel toplantıların ve alınan kurucu değerdeki kararlara katılamsının yanısıra, Anadolu'da ki Delibaş Mehmet, Çerkez Ethem, Demirci Mehmet Efe gibi ayaklanmalarının bastırılmasında etkin görev üstlendi. 

Bir çok alanda ve bir çok cephede görev sürdüren Refet Paşa, son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde İzmir Milletvekili seçilmiş, Ankara'da yeni kurulan TBMM'ye de İzmir Milletvekili olarak girmişti. 

Fevzi Çakmak Paşa hükümeti nde içişleri bakanlığı, bir dönem de milli savunma bakanlığı görevini üstlenen Refet Paşa nın rütbesi generalliğe yükseltildi. Mudanya Mütarekesi nden sonra Anadolu Hükümeti'nce Doğu Trakya'yı almakla görevlendirilen paşa, bu görevini tamamladıktan sonra bir süvari Birliği ile 19 ekim 1922 yılında istanbul a girdi ve coşkulu bir kalabalık tarafından alkışlandı. 

İstanbul'da Halife Abdülmecid'e bir at armağan ederek hilafetin korunacağına ilişkin sözler söyleyince Mustafa Kemal ile araları açıldı.1923 yılında istanbul milletvekili olarak TBMM'ye girmişti. Mustafa Kemal, asker milletvekillerinin "ya askerliği yada sivil yaşamı " seçmelerini söyleyince milletvekilliğini seçti. 

Askerlikten ayrıldı. Paşa değildi artık Refet bey di. Refet bey in bundan sonraki yaşamı ülkede demokrasinin yerleşmesi için siyasal çalışmalarla sürmüştür.Terrakiperver Cumhuriyet Partisi nin kurucuları arasında yer aldı.

1925 te partisi kapatıldı, 1926 da Atatürk'e suikast davasında tutuklandı yargılandı, tüm paşalar gibi oda aklandı. Mahkeme sonucundan sonra 1939 yılına değin köşesine çekilip kırgın bir yaşam sürdü. 

Bu tarihte CHP den seçildiği milletvekilliği görevini yürüten Refet Bey, Demokrat Parti döneminde Birleşmiş Milletler'ce 1950'de kurulan Filistin mültecilerine yardım komitesi nde görev yapmak üzere dört yıl Beyrut'ta yaşadı. 

1963 yılında çok sevdiği İstanbul da yaşama gözlerini yumdu.